Özel Dosya: Yabancı Yazarlar Kitaplarını Nasıl Yayımlatıyorlar?

Hiç merak ettiniz mi?

İşte karşınızda Amerikan/Avrupalı yazarların kitaplarını kendi ülkelerinde yayımlatma sürecini adım adım takip edebileceğiniz bir dosya duruyor.

Dilerseniz öncelikle en yaygın olan yöntemi genel hatlarıyla görelim:

1. Yayınevinde görevli bir editör ("commissioning editor") bir kitabı beğenir.

2. Yayınevindeki kurula/ekibe ("acquisitions committee") kitabı almayı önerir.

3. Yayınevindeki bu kurul/ekip kitabın "haklarını" ("rights") satın almayı kabul eder.

4. Editör, yazara kitabın hakları için bir "ön ödeme" ("advance") önerir.

5. Yazar prensipte yayıneviyle anlaşır.

6. Sonrasında editör, detayları yazarın ajansıyla görüşür. (Bu noktada yazarın ajansı olduğunu varsayıyoruz. Çünkü basılacak ilk kitabı olsun ya da olmasın çoğu yazarın bağlı olduğu bir ajans var.)

7. Sözleşme birlikte gözden geçirilir ve tarihleri içeren bir yol haritası çıkartılır.

8. Ajans ile editör anlaştıklarında yayıneviyle yazar imzalarını atarlar.

9. Yazar, imza sonrası yapılan ön ödemesini ("signing advance") alır. Kitap basıldığında bir ödeme daha ("publication advance") alacaktır.

10. Kitap satışa çıktığında satılan her bir adetten yazara bir pay verilir. 
11. Kitap satışları çok iyiyse ve yazarın pay geliri aldığı tüm ön ödemeleri geçerse o zaman yazar daha fazla para ("royalties") kazanmaya başlar. 

Şimdi biraz daha yakından inceleyelim:

Haklar:

Kitabı yazdığında tüm haklar ("copyright") tamamen yazara aittir. Kimse yasal olarak kopyalayamaz ya da satamaz. Yayınevi yazarla bir sözleşme yaptığında basma hakkını alır. Bunun yanında tercüme ettirme, e-kitap olarak pazara sunma gibi ek haklar da sözleşmede geçebilir.

Ön Ödemeler:

Yayınevinin metni basmak için yazara verdiği paradır. Genellikle iki parçaya ayrılır. Yazar imza attığında ve kitap satışa çıktığında iki kez ödenir.

Bazen yayınevleri başka ödemeler de yapabilir. Yazar metni yayınevine teslim ettiğinde ya da ödül kazandığında olabilir.

Kitap Satışlarından Gelen Pay ve "Earning Out"

Satılan her kitaptan yazarın ufak bir kazancı olur. Genellikle yazara net %10'u verilir ama bu oran ufak çaplı da olsa farklılık gösterebilir. Kitap bir kampanyadaki indirimle satılırsa o zaman bu oran düşebilir. 

Yazarın aldığı bu pay, yazarın ön ödeme olarak aldığı parayla kıyaslanır. Bir noktada aldığı pay, ön ödemelerini geçerse yazar daha fazla para kazanmaya başlar. Buna "earning out" deniliyor ancak satılan çoğu kitap için bu söz konusu olmuyor.

Diyelim ki bir yazara toplamda $15,000 ön ödeme yapıldı. Sözleşmedeki maddelerden birinde yazarın yukarıda bahsettiğim %10'luk paydan sağladığı gelir $15,000'ı geçtiğinde kitap başına $3 kazanacağı yazılıdır. Kağıt üzerindeki durum gerçekleştiğinde yazar sonsuza dek her satılan kitaptan net $3 kazanacaktır. 

Ancak...

Yazar, aldığı ön ödemeleri hiçbir şekilde yayınevine geri ödemez. Kitap satsın ya da içi soğuk su dolu bir balon gibi patlasın.

Yukarı bahsettiğim ajanslar yazarın haklarını gözetmeleri ve hem yerel hem uluslararası anlaşmalara önayak olmaları karşılığında bir pay alırlar. Yayınevi ön ödemeleri ve kitap satışlarından yazarın alacağı payı direkt ajansa öder. Ajans, genellikle %10 ya da %15 civarında olan kendi payını alır ve gerisini yazarın hesabına gönderir.

Yayınevi gözünde değerli olan yazarlara ekstra haklar verilebilir. Aldıkları pay oranları değişebilir. Ön ödeme olarak aldıkları para zaten farklılık gösterecektir. Söz gelimi kitaplarını okuduğumuz Stacey Jay ve Kiera Cass asla aynı paraları kazanmazlar. (Büyük isimlerin yayınevlerine her zaman büyük paralar getirdiğinden değil.) Fakat gördüğünüz gibi sistemin temeli ortada. 

Dahası, saklanan bir sır değil ve internette kolayca bulunabiliyor.